Ε΄ ΕΛΜΕ Θεσσαλονίκης
προξένου Κορομηλά 51
e.elme.thess@gmail.com
Για τις νέες δομές ελέγχου, επιτήρησης και αξιολόγησης
Το Υπουργείο Παιδείας ετοιμάζεται να καταθέσει για ψήφιση τις επόμενες μέρες το νομοσχέδιο για την «Αναδιοργάνωση των δομών της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης». Οι προτεινόμενες δομές εκπαίδευσης δεν κρίνονται αποκλειστικά από τη μορφή που παίρνουν αλλά πρώτα και κύρια από τους στόχους που καλούνται να υπηρετήσουν, μέσα γενικό στο κοινωνικό – πολιτικό πλαίσιο και τις επιδιώξεις που υπάρχουν για την εκπαίδευση από τους υπερεθνικούς οργανισμούς (βλ. ΟΟΣΑ), τις κυρίαρχες κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις και τις κυβερνήσεις τους. Το περιεχόμενο του συγκεκριμένου ν/σχ δεν πρέπει επίσης να το δούμε έξω από το υπόλοιπο θεσμικό πλαίσιο που ψηφίστηκε το τελευταίο διάστημα από την κυβέρνηση (πχ. ΥΑ για λειτουργία σχολείων, εργασιακό 30ωρο κλπ.) του οποίου είναι αναπόσπαστο μέρος.
Βασικά σημεία και στόχοι του νομοσχεδίου
Α. Ένα ακόμα πιο σύνθετο συγκεντρωτικό μοντέλο εκπαιδευτικής ιεραρχίας και διοίκησης, για τον έλεγχο και την επιτήρηση των σχολικών μονάδων.
Η νέα ιεραρχική δομή
- Ιδρύονται στο επίπεδο των Περιφερειακών Διευθύνσεων Εκπαίδευσης τα ΠΕΚΕΣ (Περιφερειακά Κέντρα Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού). Τα ΠΕ.Κ.Ε.Σ. έχουν στην ευθύνη τους τον εκπαιδευτικό σχεδιασμό, την επιστημονική και παιδαγωγική καθοδήγηση, την οργάνωση της επιμόρφωσης, την αποτίμηση του εκπαιδευτικού έργου των σχολικών μονάδων της περιοχής τους. Τα ΠΕ.Κ.Ε.Σ. ενσωματώνουν τις αρμοδιότητες των Π.Ε.Κ., των Προϊσταμένων Παιδαγωγικής Καθοδήγησης, και των Σχολικών Συμβούλων. Στην ουσία μιλάμε για «μικρά υπουργεία παιδείας», που θα συγκεντρώνουν πλήθος αρμοδιοτήτων και θα παίζουν καθοριστικό ρόλο στη χάραξη της εκπαιδευτικής πολιτικής, αφού θα λογοδοτούν άμεσα στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής.
- Δημιουργούνται τα Κ.Ε.Σ.Υ (Κέντρα Εκπαιδευτικής και Συμβουλευτικής Υποστήριξης) που θα λειτουργούν σε επίπεδο Διεύθυνσης Εκπαίδευσης, και μέσα σε αυτά θα στοιβαχτούν υπάρχουσες δομές που θα καταργηθούν και θα συγχωνευτούν εκ νέου, τα Κ.Ε.Δ.Δ.Υ., Σ.Σ.Ν., Κ.Ε.Σ.Υ.Π., Κ.Ε.Π.Λ.Η.Ν.Ε.Τ. και Ε.Κ.Φ.Ε. Τα δε παλιά Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης θα μετονομαστούν σε Κέντρα Εκπαίδευσης για την Αειφορία (ΚΕΑ) και θα επιφορτιστούν με πρόσθετες αρμοδιότητες, συγκεντρώνοντας στον φορέα τους τους τομείς της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, της Αγωγής Υγείας,των Πολιτιστικών Θεμάτων και Πολιτιστικών Δραστηριοτήτων. Είναι προφανές ότι αυτή είναι μια αναδιάρθρωση που δεν έχει καμία σχέση με την αποκέντρωση και την διακτίνωση των αρμοδιοτήτων, αλλά μάλλον τη συγχώνευση, τη μείωση του κόστους και τη συγκέντρωση της εποπτείας.
- Η νέα διάταξη των διοικητικών οργάνων, (σύλλογος διδασκόντων, διευθυντής, σχολικό συμβούλιο, ομάδες σχολείων, ΠΕΚΕΣ, Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης, ΙΕΠ, Υπουργείο) παραμένει μια αυστηρά ιεραρχική, κάθετη δομή οργάνωσης με δοσμένους ρόλους στη λήψη αποφάσεων (άλλοι νομοθετικοί, άλλοι απλώς γνωμοδοτικοί) και σχέσεις λογοδοσίας μεταξύ τους.
Η ιεραρχικότητα αναπαράγεται, ενισχύεται και πολλαπλασιάζεται. Ο Σύλλογος Διδασκόντων είναι πλέον περικυκλωμένος από μια σειρά όργανα και θεσμούς όπως το Σχολικό Συμβούλιο (με νέο «ελεγκτικό» ρόλο), οι ομάδες εκπαιδευτικών, οι επιστημονικές επιτροπές, οι ομάδες όμορων σχολείων, οι τακτικές συνεδριάσεις του Συλλόγου Διδασκόντων για ανατροφοδότηση (tres sic) του αρχικού σχεδιασμού, η επικοινωνία των υπευθύνων που ορίζονται από τον ΣΔ για διαρκή επικοινωνία με το ΚΕΣΥ και το ΚΕΑ, χωρίς να ξεχνάμε τα διάφορα προγράμματα που «τρέχουν» από το ΥΠΠΕΘ κλπ.
Παρόλα αυτά το Υπουργείο συνεχίζει να προτάσσει την αποκέντρωση ως μέγιστη αξία της αναδιάρθρωσης των δομών. Αυτό όμως που τελικά φαίνεται να “αποκεντρώνεται” είναι μάλλον η ευθύνη των φορέων ως προς την παροχή του Δημόσιου Αγαθού .Έχουμε δηλ. «συγκεντρωτισμό» όσον αφορά τον πιο σφικτό έλεγχο του κράτους στο να υλοποιούνται οι αναδιαρθρώσεις στην εκπαίδευση και «αυτονομία» όσον αφορά τη μεταφορά των λειτουργικών, χρηματοδοτικών υποχρεώσεων του στα σχολεία, στους γονείς και στους εκπαιδευτικούς, την επιβολή ελαστικών εργασιακών σχέσεων.
Β. Σε αυτό το πλαίσιο η αυτοαξιολόγηση και η αξιολόγηση ως βασικό εργαλείο προώθησης των αντιδραστικών αλλαγών επανέρχεται, αλλά μετονομάζεται σε «προγραμματισμό και αποτίμηση του εκπαιδευτικού έργου».
Συγκεκριμένα:
1). Οι εκπαιδευτικοί της σχολικής μονάδας αξιολογούν σε ετήσια βάση το διευθυντή και τον υποδιευθυντή (άρθρο 40.12) με ανώνυμο ερωτηματολόγιο, με βάση συγκεκριμένα κριτήρια, με χαρακτηρισμούς που κυμαίνονται από «άριστο» έως «ακατάλληλο» και βαθμολογική κλίμακα που κυμαίνεται από 0 έως 100.
Η ετήσια αυτή αξιολόγηση, «συνοδεύει τον ατομικό φάκελο αξιολόγησης κάθε στελέχους και συνεκτιμάται κατά τις αξιολογήσεις του», ενώ αποκλείονται από θέσεις ευθύνης όσοι αρνηθούν την αξιολόγηση. Η εκλογή του διευθυντή από το Σύλλογο Διδασκόντων πήγε περίπατο! Ο Σύλλογος Διδασκόντων παραμερίζεται και η αξιολογική διαδικασία γίνεται από τους μόνιμους εκπαιδευτικούς του σχολείου- και πάλι οι συνάδελφοι αναπληρωτές αντιμετωπίζονται ως εκπαιδευτικοί β΄ κατηγορίας. Η όλη διαδικασία γίνεται σε ατομική βάση για να αποφευχθεί η συλλογική διαδικασία και η απαραίτητη απαρτία που, σε συνδυασμό με την απεργία – αποχή, αποτέλεσε ένα μεγάλο πονοκέφαλο για τους μηχανισμούς του Υπουργείου σε όλες τις προηγούμενες αναμετρήσεις.
2). Εισάγει τον «προγραμματισμό και την αποτίμηση του εκπαιδευτικού έργου» (άρθρο 47) με όρους που τον νοηματοδοτούν όχι ως μια εσωτερική διαδικασία ανατροφοδότησης αλλά ως μια διαδικασία εσωτερίκευσης της κυρίαρχης εκπαιδευτικής πολιτικής και της κυρίαρχης παιδαγωγικής, το προϊόν της οποίας υποβάλλεται σε ανώτερα όργανα, ελέγχεται/ευθυγραμμίζεται με τις υποδείξεις τους και οδηγεί αναπόφευκτα σε κωδικοποίηση, συγκρισιμότητα, διαφοροποίηση, κατάταξη και ανταγωνισμό των σχολικών μονάδων.
Πιο συγκεκριμένα προβλέπεται ότι:
- Ο Σύλλογος Διδασκόντων λαμβάνει υπόψη του τις απόψεις του Σχολικού Συμβουλίου για το συγκεκριμένο θέμα. Το Σχολικό Συμβούλιο συνεδριάζει πριν το ΣΔ, «στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του», (πού ακριβώς τέμνονται αυτές οι αρμοδιότητες με τον προγραμματισμό του εκπαιδευτικού έργου;).Στο Σχολικό Συμβούλιο, ως γνωστόν, συμμετέχει εκπρόσωπος του Δήμου καθώς και ο Σύλλογος Γονέων.
- Ο Σ.Δ. σε συχνές, τακτικές συνεδριάσεις, διαμορφώνει τον αρχικό προγραμματισμό, τον ανασχεδιάζει και στο τέλος του σχολικού έτους, την αποτίμηση. Όλες αυτές οι εκθέσεις «υποβάλλονται στο οικείο ΠΕ.Κ.Ε.Σ.». Επομένως, η διαδικασία δεν είναι εσωτερική.
- «Οι Συντονιστές Εκπαιδευτικού Έργου μελετούν τις ανωτέρω εκθέσεις των σχολικών μονάδων(…)και διατυπώνουν, εφόσον κρίνουν απαραίτητο, παρατηρήσεις επί των εκθέσεων συλλογικού προγραμματισμού, οι οποίες λαμβάνονται υπόψη από τις αντίστοιχες σχολικές μονάδες». Επίσης, «διατυπώνουν παρατηρήσεις επί των εκθέσεων αποτίμησης και εισηγούνται πιθανές βελτιώσεις, οι οποίες λαμβάνονται υπόψη κατά τον συλλογικό προγραμματισμό του επόμενου σχολικού έτους από τις αντίστοιχες σχολικές μονάδες». Επομένως, οι παρατηρήσεις των Συντονιστών δεν έχουν συμβουλευτικό αλλά δεσμευτικό χαρακτήρα αφού πρέπει να ληφθούν υπόψη στον προγραμματισμό της επόμενης χρονιάς.
- Τα ΠΕ.Κ.Ε.Σ., συντάσσουν συνολικές συμπερασματικές εκθέσεις, τις αποστέλλουν στο ΙΕΠ, το οποίο με τη σειρά του εισηγείται στον Υπουργό Παιδείας και προτείνει βελτιώσεις του προγραμματισμού στα ΠΕ.Κ.Ε.Σ. Πέρα από τη σαφή κάθετη φορά εποπτείας, οι συγκεντρωτικές εκθέσεις προϋποθέτουν φόρμες με δείκτες ποιότητας που θα μπορούν να κωδικοποιηθούν και να καταμετρηθούν σε πανελλαδικό επίπεδο.Για αυτόν ακριβώς το λόγο προβλέπεται ότι «Οι θεματικοί άξονες αναφοράς του συλλογικού προγραμματισμού και της ανατροφοδοτικής αποτίμησης, καθώς και ο τύπος των σχετικών εκθέσεων, καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, που εκδίδεται ύστερα από εισήγηση του Ι.Ε.Π.» (άρθρο 47.3).
- Η βαρύτητα που δίνεται στον προγραμματισμό εκπαιδευτικού έργου σε επίπεδο σχολικής μονάδας και μάλιστα με τη δυνατότητα να κληθούν στη συγκεκριμένη συνεδρίαση στελέχη του ΠΕ.Κ.Ε.Σ., του Κ.Ε.Σ.Υ., του Κ.Ε.Α., μέλη Δ.Ε.Π. των Α.Ε.Ι., μέλη των Ερευνητικών Κέντρων και άλλων εποπτευόμενων από το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων φορέων, ανοίγει το ζήτημα της αυτονομίας της σχολικής μονάδας και της διάσπασης του ενιαίου χαρακτήρα της εκπαίδευσης, αφού η όλη διαδικασία υπερβαίνει κατά πολύ τις αρμοδιότητες και τα όρια του σχολικού προγραμματισμού όπως τον γνωρίζαμε ως σήμερα αλλά και τις σημερινές αποχρώσεις από σχολείο σε σχολείο (πχ. μια έμφαση στη σχολική βιβλιοθήκη ή στο εργαστήριο πληροφορικής). Είναι χαρακτηριστικό ότι οι εκπαιδευτικοί του κάθε σχολείου θα είναι υπεύθυνοι με ειδικές επιτροπές που συστήνονται για την εκπαίδευση των μαθητών με ειδικά προβλήματα και ανάγκες.
3). Διατηρεί την Α.ΔΙ.Π.Π.Δ.Ε. δίνοντάς της αρμοδιότητες «αξιολόγησης της ποιότητας του εκπαιδευτικού συστήματος και της συμμετοχής της στην αξιολόγηση των στελεχών της εκπαίδευσης» (άρθρο 49). Επομένως, οι διαδικασίες προγραμματισμού και αποτίμησης των σχολικών μονάδων, εντάσσονται στις ευρύτερες διαδικασίες αξιολόγησης ποιότητας του εκπαιδευτικού συστήματος, από τη στιγμή μάλιστα που υποβάλλονται σε ανώτερα όργανα, κωδικοποιούνται, κλπ.
Γ. Είναι ένα ακόμα σημαντικό βήμα περικοπών στην εκπαίδευση, μέσω συγχωνεύσεων δομών και υπηρεσιών και συνενώσεων διαφορετικών λειτουργιών (αποδυνάμωση ειδικής αγωγής, περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, σχολικών δραστηριοτήτων κλπ). Με την κατάργηση των ήδη θεσμοθετημένων οργάνων και την συμπερίληψή τους σε πιο συγκεντρωτικά όργανα καταργείται και η προτεραιότητα στους μαθητές με ειδικά προβλήματα και μαθησιακές δυσκολίες. Έτσι θα ανοίξει ο δρόμος για αναζήτηση αντιμετώπισης των προβλημάτων από ιδιώτες και το κόστος θα μετακυλύεται στις οικογένειες.
Δ. Για τη θεσμοθέτηση των ομάδων σχολείων προωθείται η αλληλοσυμπλήρωση λειτουργιών με στόχο την «κάλυψη» των κενών που υπάρχουν σε δασκάλους και καθηγητές και υποδομές. Συνεχής κινητικότητα για τη συμπλήρωση ωραρίου. Με αυτή τη δομή ανοίγει ο δρόμος για την υλοποίηση του προγράμματος του ΙΕΠ για τη ΄Β Λυκείου που ήρθε στη δημοσιότητα πριν λίγο καιρό, αλλά και τον σχεδιασμό για το «νέο Λύκειο» π.χ για επιλογή μαθημάτων που θα διδάσκονται σε ένα από τα σχολεία της ομάδας και όχι σε όλα.
Ε. Η συγκρότηση μιας εκπαιδευτικής γραφειοκρατικής δομής, με λειτουργίες που συνδέουν την παιδαγωγική με τη διοίκηση και τους εποπτικούς μηχανισμούς, απαιτούν την υπερεργασία των εκπαιδευτικών και αμέτρητες συνεδριάσεις για ζητήματα που (κατά κύριο λόγο) δεν αφορούν άμεσα τη διδακτική πράξη ούτε έχουν να προσφέρουν το παραμικρό στην καλύτερη λειτουργία του σχολείου. Μια πρόχειρη ανάγνωση όλων αυτών των διαδικασιών που προβλέπει το ν/σχ, δείχνει ότι η λειτουργία αυτής της δομής (αν μπορεί να λειτουργήσει), θα γίνει μοχλός για την επιβολή του υποχρεωτικού 30ωρου. Μέσα από το νομοσχέδιο διαμορφώνεται το έδαφος για νέες βαθύτερες αντιδραστικές ανατροπές στο περιεχόμενο και τη λειτουργία του σχολείου(π.χ. Ωράριο, εργασιακά δικαιώματα) στους στόχους της εκπαίδευσης, οι οποίοι θα πρέπει να ταυτίζονται όλο και περισσότερο με τις λεγόμενες «Δεξιότητες», τη «Δια Βίου Μάθηση», τη σύνδεση με τις επιχειρήσεις ( π.χ. μέσα από τα προγράμματα «Μαθητείας»), την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας σε όλο το μήκος και πλάτος της εκπαίδευσης, ξεκινώντας από την τρυφερή προσχολική ηλικία».
Για την κατάργηση του Π.Δ. 152 αλλά και πλευρών του ν.3848 παραμένει χωρίς αντίκρισμα. Ίδιες προβλέψεις και ίδιες διατάξεις επανέρχονται στο σώμα του σχεδίου νόμου από τη διαδικασία «αξιολόγησης» των στελεχών της εκπαίδευσης, αλλά και τη διαδικασία αποτίμησης του εκπαιδευτικού έργου της σχολικής μονάδας. Ο κλάδος των εκπαιδευτικών εδώ και δύο δεκαετίες δίνει με αυταπάρνηση τη μάχη ενάντια στην αξιολόγηση με απεργίες, στάσεις εργασίας, συγκεντρώσεις, αλλά και με συλλογή υπογραφών, με μεγάλες μάχες μέσα στους συλλόγους διδασκόντων, με αποκλεισμούς και ματαίωση σεμιναρίων, με την απεργία-αποχή. Το γεγονός ότι το συνδικαλιστικό κίνημα απέρριψε οργανωμένα τις προηγούμενες προσπάθειες αξιολόγησης από την εποχή του 2525/97 του Γεράσιμου Αρσένη ως πρόσφατα (π.χ Μητσοτάκη –Αρβανιτόπουλο) λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψη από την κυβέρνηση. Ο βασικός τους στόχος είναι να εμπλέξουν τους εκπαιδευτικούς στη διαδικασία της αντιδραστικής αξιολόγησης, να τους κάνουν συνενόχους στην αντιλαϊκή πολιτική, με δηλωμένο στόχο να «εμπεδωθεί η κουλτούρα αξιολόγησης». Δεν είναι αλήθεια ότι δεν θα αξιολογείται ο εκπαιδευτικός.
Η ατομική αξιολόγηση των εκπαιδευτικών με το μανδύα της αξιολόγησης των στελεχών εκπαίδευσης θα είναι το επόμενο βήμα μετά την αναδιάρθρωση της εκπαίδευσης και την αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας. Το Υπουργείο προχωρά βήμα – βήμα με σκοπό τη διαμόρφωση «κουλτούρας αξιολόγησης» με βασικό εργαλείο την αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας και την αυτόνομη λειτουργία της για να εκπληρωθεί το τελικό ζητούμενο των ΕΕ και ΟΟΣΑ, η αξιολόγηση.
Δηλώνουμε την πλήρη αντίθεσή μας στο νομοσχέδιο για τις νέες δομές. Καλούμε το ΔΣ της ΟΛΜΕ να μην συμμετέχει σε καμία περίπτωση στη νέα απόπειρα εγκλωβισμού του εκπαιδευτικού κινήματος σε στημένες διαδικασίες «διαλόγου». Καλούμε τα πρωτοβάθμια εκπαιδευτικά σωματεία σε συντονισμένη δράση, ενέργειες και αποφασιστικούς, μαχητικούς αγώνες, για να διαμορφωθεί το κίνημα που θα σταματήσει ξανά σε κάθε σχολείο την αξιολόγηση και τους επίδοξους αξιολογητές, θα ανατρέψει τα σχέδια για τον επαγγελματικό αφανισμό των εκπαιδευτικών και τη συρρίκνωση του δημόσιας εκπαίδευσης. Ενεργοποιούμε την απεργία-αποχή από κάθε διαδικασία αξιολόγησης. Το ΔΣ της ΕΛΜΕ θα οργανώσει την ενημέρωση και την κινητοποίηση των συναδέλφων, στην παραπάνω κατεύθυνση.
για το ΔΣ
η πρόεδρος η γραμματέας
Πόπη Σαραϊδάρη Φρίντα Χατζηβαρίτη
Έχουμε ήδη εκφράσει την αντίθεσή μας στην παράδοση των σχολείων στις δυνάμεις της αγοράς και του κέρδους και την απαίτησή μας για την εξασφάλιση από το κράτος όλων των αναγκαίων όρων για τη λειτουργία των σχολείων αποκλειστικά από τον κρατικό προϋπολογισμό. Επιπρόσθετα, οι αυτοξιολογήσεις που μας ετοιμάζουν περιλαμβάνουν την επιβεβαιωμένη απαίτηση του ΟΟΣΑ τα σχολεία να αναζητούν χορηγούς για να καλύπτουν τις ανάγκες λειτουργίας τους. Αν δεν αντιδράσουμε, τα σχολεία της αγοράς θα αρχίσουν να ξεφυτρώνουν πάνω στα συντρίμμια που αφήνουν τα μέτρα οπισθοδρόμησης που μας επιβάλλουν Ε.Ε. και ΔΝΤ.
Ο πρόεδρος της ΟΛΜΕ Νίκος Παπαχρήστος «ξαναχτύπησε» για δεύτερη φορά μέσα σε λίγες ημέρες.
paremvasithess.wordpress.com 